Digitalisering bron van nieuw analfabetisme
Overheid en bedrijven digitaliseren sneller dan de gezinnen
40% kan niet overweg met tax-on-web,
|
86% van de Belgen* heeft toegang tot een computer en internet. De digitale kloof ligt steeds minder tussen wie wel en wie geen computer en internetaansluiting heeft, maar verschuift naar wie er wel en niet mee kan werken. Zo kan 1 op 3 Belgen niet met tekstverwerker werken, 1 op 5 geen e-mails ontvangen of versturen en 1 op 7 niet surfen op het internet. Een gebrek aan digitale vaardigheden legt een hypotheek op financiële zelfredzaamheid: bijna 1 op 2 Belgen kan niet uit de voeten met Paypal, Doccle, Ogone of Zoomit. Het online invullen van overheidsformulieren voor sociale uitkeringen is eveneens voor de helft van de Belgen een brug te ver. De Gezinsbond wil dit probleem onder de aandacht brengen en de digitale ongeletterdheid tegengaan. Digitalisering is niet meer te stoppen, maar iedereen moet mee zijn, anders ontstaat een nieuwe ongelijkheid. Het is nodig te investeren in de computer- en internetvaardigheden van alle Belgen en voldoende alternatieven bieden voor mensen die de digitale weg niet vinden.
Digitale ongeletterdheid start met onvoldoende of geen computervaardigheden. Dit is sowieso het geval voor 14% van de Belgen die geen toegang heeft tot een computer of het internet. Maar ook heel wat mensen die dat wel hebben beschikken over beperkte digitale vaardigheden. Zo kan 80% van de mensen zonder computer niet werken met Word, Excel of e-mails, en dat zijn niet persé kansarme of oude mensen maar ook 1 op 4 Belgen jonger dan 54 jaar en 1 op 5 ‘hoger opgeleiden’. In het Zuiden van het land beschikt 1 op 2 over beperkte computervaardigheden en in het Noorden 1 op 3.
“Computervaardigheden zijn essentieel in onze competentiemaatschappij. Wij stellen vast dat velen nog niet beschikken over een computer of toegang tot het internet, en dat zij die dat wel hebben er niet altijd hun voordeel mee doen. Daarom is het belangrijk dat overheden, bedrijven en instellingen beseffen dat er digitale drempels zijn en dat we deze actief moeten wegwerken door de mensen te helpen, te ondersteunen en voldoende niet digitale alternatieven te bieden. Papier en persoonlijk contact nog niet bannen, dus,” aldus Christel Verhas, directeur gezinspolitiek Gezinsbond.
Veel en verschillende digitale kloven
Ook de internetvaardigheden van veel Belgen moeten niet worden overschat. 1 op 5 Belgen kan geen e-mails sturen of ontvangen of informatie op het internet zoeken en vinden. Online nieuwssites lezen is voor 1 op 4 een probleem en 1 op 3 kan de dienstregeling van het openbaar vervoer niet online raadplegen. 1 op 2 kan online geen betalingen doen. Deze zogenaamde digitale kloof van de tweede generatie (mensen die wel over internet beschikken maar het onvoldoende kunnen of willen gebruiken) treft vooral vrouwen, ouderen en gezinnen zonder kinderen.
Ontoereikende internetvaardigheden maken mensen bovendien meer kwetsbaar voor internetfraude. Een op twee Belgen (49%) kan persoonlijke gegevens niet beveiligen tegen internetcriminelen. Een virusscan installeren blijkt al even moeilijk (46%) en een virus detecteren en verwijderen nog moelijker (53%). Opvallend is dat vrouwen telkens aanzienlijk slechter scoren dan mannen.
Financieel kwetsbare gezinnen
Een gebrek aan digitale vaardigheden treft gezinnen vooral in de portemonnee. In 1 op 4 gezinnen kan niemand betalen met een debet- of kredietkaart en in 1 op 5 kan niemand een online overschrijving doen. Bijna 1 op 2 gezinnen kunnen geen facturen verwerken of betalen met onlinesystemen zoals PayPal, Ogone, Zoomit of Doccle. Ook in de 1 op 3 gezinnen waar wel iemand over de nodige digitale financiële vaardigheden beschikt, is 20% hulpeloos na het wegvallen door overlijden of scheiding van deze persoon.
Terwijl de overheid resoluut de weg van digitalisering inslaat, hinken de burgers achterop: ruim 1 op 3 Belgische gezinnen (40%) slaagt er niet in om zijn belastingen online in te vullen via tax-on-web. Ook online formulieren invullen om bepaalde sociale uitkeringen te krijgen, lukt velen niet. Vooral zij die deze uitkeringen het meest nodig hebben: 38% van de lagere sociale klasse in vergelijking met 16% uit de hogere sociale klasse. Van de gezinnen met kinderen geeft 13% aan dit online niet te kunnen.
“Het is de verantwoordelijkheid van de overheid om gezinnen beter wegwijs te maken in de digitale wereld. Tot zolang moet ze de vrije keuze tussen on- en offlinekanalen verzekeren. Daarom roepen we op om de toegankelijkheid tot online toepassingen te vergroten, drempels weg te werken en vooral mensen die digitaal minder vaardig zijn niet te discrimineren door hun dossier trager te behandelen of gaandeweg de toegang tot loketten, informatie, helpdesks en papieren documenten moeilijker toegankelijk te maken,” besluit Christel Verhas van de Gezinsbond.
*Studie door diepte-interviews bij een representatieve steekproef van 1.015 Belgen door Market Probe in opdracht van de Gezinsbond, in samenwerking met de sensibiliseringscampagne “Mijn factuur, Mijn keuze” die het respecteren van vrije keuze tussen papieren en digitale facturen en administratieve documenten wil waarborgen.
Noot voor de redactie
Voor interviewaanvragen, foto’s of het persdossier, kunt u een mail sturen naar
Christel Verhas
Perscontact
E: Christel.verhas@gezinsbond.be
T: +32 497 46 74 64
Over de campagne ‘Mijn Factuur, Mijn Keuze’
De digitale vaardigheden zijn niet voor alle burgers gelijk. Om hun administratieve zelfredzaamheid te waarborgen is het belangrijk dat zij vrij kunnen kiezen over de manier waarop ze facturen en andere administratieve documenten ontvangen: op papier, digitaal of een mix van beide. De sensibiliseringscampagne “Mijn factuur, Mijn keuze” waakt over deze vrijheid van keuze van de burger.
Om iedere verwarring te voorkomen en er zeker van te zijn dat de burger wel degelijk heeft ingestemd, vragen we dat de wet voortaan een expliciet akkoord verplicht. Via een eenvoudige “opt-in” kan de burger dan uitdrukkelijk en ondubbelzinnig te kennen geven hoe hij zijn facturen wil ontvangen. Weg verwarring, weg wrevel. Daar kan toch niemand tegen zijn?
Over Maks vzw
Maks vzw zet zich in om armoede, kortgeschooldheid en werkloosheid in Kuregem en het Brussels gewest weg te werken. Ze organiseert hiervoor multimedia-projecten, basiscursussen computer, opleidingen en begeleiding naar werk. Langdurig werklozen kunnen bij Maks ook twee jaar lang werkervaring opdoen in een sociale economie-traject. Hierbij worden ze begeleid om betere onthaalbediende, technieker, grafisch vormgever of animator te worden. Een grafisch vormgever leert bijvoorbeeld alles wat erbij komt kijken om een affiche of een website te ontwerpen. Dit gebeurt in een echte werksituatie met echte klanten. Na zo een traject van 2 jaar heeft zo’n jongere dan een heuse portfolio van grafisch werk dat hij of zij gemaakt heeft.
Over de Centra voor Basiseducatie
De sector Basiseducatie bestaat uit 13 pluralistische Centra voor Basiseducatie in Vlaanderen en Brussel. In een maatschappij die steeds meer gekenmerkt wordt door een toenemende kloof tussen hoger- en lagergeschoolden, willen de centra de geletterdheid verhogen via onderwijs en vorming.
De Centra voor Basiseducatie bereiken met diverse opleidingen alle laaggeletterde volwassenen, ongeacht of ze Nederlandstalig onderwijs gevolgd hebben. Het opleidingsaanbod is dan ook gericht op het aanleren en verhogen van (geletterdheid)competenties, op het vlak van taal, wiskunde, informatie- en communicatietechnologie en maatschappijoriëntatie.
Geletterdheid is de competentie om informatie te verwerven, te verwerken en gericht te gebruiken. Dit betekent met taal, cijfers en grafische gegevens kunnen omgaan en gebruik kunnen maken van ICT. Geletterd zijn is belangrijk om zelfstandig te functioneren en te participeren in de samenleving en om zich persoonlijk te kunnen ontwikkelen. Geletterdheid heeft een invloed op het zelfbeeld van mensen, hun interactie met anderen, hun welbevinden en hun inzetbaarheid. De mate van geletterdheid geeft aan in hoeverre een samenleving klaar is voor de uitdagingen van de toekomst.
